Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 13 november 2020

Mediatekst | 13-11-2020

Inleidend statement minister-president Rutte:

Goedendag. Ik wilde in ieder geval beginnen kort te schetsen waar we nu staan als het gaat om de bestrijding van het coronavirus. Een paar zaken daarover. We hebben op zichzelf een paar bemoedigende ontwikkelingen gezien deze week. Maar die zijn wel met veel onzekerheden omgeven. En het aantal besmettingen is de afgelopen dagen natuurlijk ook weer wat opgelopen, dus dat noopt ook tot in ieder geval niet al te groot vertrouwen dat je nou met alles de goede kant op gaat. Maar we hopen nog steeds wel, en nemen ook aan, dat in ieder geval de trend nog wel goed is. Daar wil ik het overigens verder niet over hebben, over die cijfers, want die kun je ook niet echt op dagbasis meten. Maar ik wil iets zeggen over de vaccins onder andere. Je ziet nu dat bekend is gemaakt door Pfizer dat zij zeggen dat zij een vaccin hebben ontwikkeld met naar eigen zeggen 90% effectiviteit. En ze hopen ook zo snel mogelijk tot levering te kunnen overgaan. Ik vind het altijd belangrijk, want veel mensen vragen mij er ook naar, om er altijd bij te zeggen dat het fantastisch is als dat allemaal klopt, maar dat we het echt heel zorgvuldig moeten bekijken. De testfase moet zijn afgerond, niet alles is nu al bekend, zoals ook de vraag: hoe effectief is zo'n middel op de langere termijn? Dus dat wordt allemaal heel goed in kaart gebracht. Daarnaast is het zo dat natuurlijk ook het Europees geneesmiddelenagentschap, het EMA, zo'n vaccin moet beoordelen. Zij kijken naar veiligheid, zij kijken naar kwaliteit, zij kijken ook naar effectiviteit. En daarnaast is het dus zo dat we zeker moeten zijn, als we een vaccin toedienen, dat het ook veilig is. Dus al die dingen worden in kaart gebracht. Maar op zichzelf zijn dit natuurlijk absoluut hoopgevende berichten. Past ook in dat langere termijnperspectief. Het langere termijnperspectief is dat er ofwel een vaccin is en/of uiteindelijk ook medicijnen zijn die voldoende werken en/of in combinatie daarmee een zodanige manier van testen zich in de komende maanden kan ontwikkelen waardoor ook door middel van het testen het weer mogelijk is wat meer versoepelingen toe te staan. Dus in die zin is het natuurlijk hoopvol.
Dan als ik het nog even kort heb over die cijfers, dan kijken we natuurlijk ook naar de ziekenhuisopnames. Nou, die lijken in ieder geval, zoals de Vlamingen dat zeggen, de kaap te hebben genomen. Dus die beginnen wat te dalen. Maar dat betekent niet dat we nu de zaak kunnen losgooien, want het aantal besmettingen ligt nog steeds hoog. Ook boven het niveau van voor de zomer. En ook de druk op de zorg is nog steeds behoorlijk hoog. Zoals u weet willen we dinsdag terugkomen bij Nederland via een persconferentie met een aantal nadere berichten. Dan zullen we onder andere kijken: hoe ontwikkelen de cijfers zich en wat betekent dat voor het pakket van 13 oktober? Moet daar nog wat extra of niet. Dat tweeweekse pakket, dat weet u, dat loopt sowieso af aanstaande woensdag, maar moeten we nog wat extra doen bovenop dat pakket van 13 oktober ja of nee? Of kan dat voorlopig zo blijven? Ten tweede is: als het dan richting december gaat en we zitten in december en het zou allemaal doen wat het moet doen, hoe zou dan het eruit zien als we weer met zijn allen weer ietsjes meer kunnen gaan doen? Wat zou dat kunnen zijn? Of in ieder geval: hoe gaat de besluitvorming daarover de komende weken plaatsvinden? En een derde vraag die we volgende week willen beantwoorden, zoals ik dat ook heb gezegd in de persconferentie met Hugo de Jonge, is de vraag: kunnen we al zicht bieden op de kerst, op Oud & Nieuw en ook daar waarschijnlijk meer procedureel dan dat je al precies kunt zeggen hoe het eruit ziet. Dat alles hangt natuurlijk ook af van hoe de cijfers zich verder ontwikkelen. En nogmaals: de afgelopen dagen stegen ze eerder dan dat ze daalden. Met andere woorden: het gaat iets beter, maar het blijft allemaal buitengewoon fragiel. We moeten het echt heel goed met elkaar in de gaten houden en we zullen dat echt met elkaar moeten doen.
Dan over het vuurwerk bent u al bijgepraat door Stientje van Veldhoven en Ferd Grapperhaus, volgens mij bij de uitloop. Er is een besluit genomen over een tijdelijk verbod op verkoop en het afsteken van vuurwerk. Die geldt voor de aanstaande jaarwisseling vanwege corona, vanwege de druk op de politie, de naleving en de druk op de gezondheidszorg, ook op de Eerste Hulpposten en daarmee geven we ook gehoor aan een oproep die we hebben gekregen vanuit de gezondheidszorg, vanuit burgemeesters, maar ook vanuit de handhavers van de openbare orde. De druk, ook zonder coronavirus, op deze beroepsgroepen is rondom Oud & Nieuw altijd al enorm. En we willen voorkomen dat die druk nog verder oploopt. We komen tegelijkertijd uiteraard dan wel de sector tegemoet. Want dat is echt, heeft natuurlijk een enorme impact op de bedrijven die dat vuurwerk normaal gesproken verkopen in die paar dagen voor Oud & Nieuw. Bijvoorbeeld als het gaat om de kosten voor de veilige opslag en het veilige vervoer van niet-verkocht vuurwerk. Er zijn natuurlijk allerlei regelingen die al bestaan. Die gaan over het verlies van omzet en vaste lasten. Daar doet zich natuurlijk iets bijzonders voor dat dit bedrijven zijn die alles moeten verdienen in een paar dagen tijd. Dus daar kijken we ook nog speciaal naar. We gaan ook in gesprek met de bedrijven. In ieder geval is daar nu 40 miljoen voor uitgetrokken om op een aantal fronten die compensatie te kunnen bieden. En daarbij geldt dat datgene wat je het hele jaar door kan afsteken, dus het vuurwerk in het lichtste categorie, die blijft toegestaan. Dus de sterretjes, de trektouwtjes en de sierfonteintjes, die kan de heer Wester blijven afsteken het hele jaar. Maar het gaat hier natuurlijk om de zwaardere soorten vuurwerk. Nogmaals, we hopen natuurlijk ook, wat betreft Kerst en Oud & Nieuw, dat we komende dinsdag in ieder geval in procesmatige zin, want heel veel inhoudelijk zal er dan nog niet te melden zijn, maar toch ook het proces kunnen schetsen hoe wij de komende tijd tot besluitvorming willen komen. Zowel over als het 13 oktober-pakket doet wat we hopen en verwachten, wat er dan, laat maar zeggen zo vanaf half december weer een beetje extra mogelijk is. Maar ook hoe we dan aankijken tegen die periode van Kerst en Oud & Nieuw. Nogmaals, dat komt dinsdag. Nogmaals, meer procesmatig dan inhoudelijk verwacht ik. En dan de komende weken daarna hopelijk ook meer zicht op de inhoud. Afhankelijk natuurlijk van hoe de cijfers zich ontwikkelen, of dat de goede kant op gaat.

Vuurwerk

Maatregelen corona

WESTER (RTL NIEUWS)
Meneer Rutte, denkt u dat we weer terug kunnen naar een redelijk normale situatie of misschien het handhaven van de basisregels zoals in juli, zonder dat er een vaccin al is?
RUTTE
Ja kijk, als we er natuurlijk in slagen en dat is nu voorzien voor januari pas, met de maatregelen van nu ga je zo half december naar een niveau van tien opnames op intensive care per dag. Dan mag je eigenlijk nog niet versoepelen. We hebben gezegd: dan willen we wel kijken wat er al een beetje kan. Omdat je dan op weg bent naar die drie opnames op de intensive care zo'n beetje half januari, derde week januari. Dat is de verwachting van de huidige maatregelen. Dan kun je weer wat meer toestaan. In de routekaart die we gemaakt hebben zit je dan eigenlijk in dat eerste vak. Dat je onder de 50 besmettingen per week zit. 7 per dag. 1200 per dag voor heel Nederland en 7 per 100.000. En die 50 is ook op de 100.000 per week. Als we dat zo'n beetje bereikt hebben dan kun je weer wat meer. Het helemaal los laten van de anderhalve meter, het helemaal loslaten van je handen stuk wassen, het helemaal loslaten van misschien ook wel andere beperkingen is eigenlijk pas mogelijk als je of een vaccin hebt, en dat is echt een perspectief. Of als je medicijnen hebt die echt goed werken, die hebben we nu nog niet maar er zijn wel hoopvolle signalen, ook in Nederland wordt daaraan gewerkt. En een derde is dat we natuurlijk ook kijken wat kun je met testen nog verder doen? Is er nog een ontwikkeling op dat testen mogelijk? In snelheid, in volume. Dat je daardoor ook misschien weer wat meer mogelijk kunt maken. Dus dat zijn drie routes zolang het virus niet weg is, naar toch iets meer een normaal leven. Maar ga ervan uit dat we voorlopig dit soort afstanden nog wel even hebben.
WESTER
U zei zojuist ook tot half januari niet versoepelen. Betekent dat ook de horeca dicht tot half januari?
RUTTE
Nee, ik zei als je in de routekaart het eerste vak in de routekaart, dus dat is waakzaam. Dan zit je op zo'n drie intensive care-opnames per dag. Dat is die waarde van 50 per week, 7 per dag en dus 1200 voor heel Nederland per dag. We zitten op dit moment boven de 6000 per dag. Maar op het moment dat je zo op de 35- 3600 per dag zou zitten en daar hopen we te zijn zo'n beetje half december. Dan praat je over nog ongeveer tien opnames op de intensive care per dag, dan kun je wel al omdat je weet dat je de goeie kant opgaat beginnen met wat kan er weer een beetje? Daar willen we aanstaande dinsdag ook iets over zeggen in die persconferentie. Waarschijnlijk nog niet precies wat er dan weer kan, maar wel hoe we daar de komende weken verder aan werken om dat precies in kaart te brengen.
DE WINTHER (TELEGRAAF)
Meneer Rutte, u zei aan het begin van uw persconferentie dat u eigenlijk niet al te lang bij de cijfers stil wilde staan. Maar ik was toch benieuwd omdat we de afgelopen dagen zien dat de cijfers weer wat aan het stijgen zijn. En nu weten we dat u in regelmatig contact staat met meneer Van Dissel en zijn collega's. Kunt u aangeven of u enig idee heeft van hoe het komt dat na eigenlijk een afname van 1000 per dag, we nu op een stabilisering zijn aanbeland?
RUTTE
Ja, de vraag is of dat zo is, dat is niet helemaal te zeggen. Je ziet nu op weekbasis dat er een afname is van ruim 30%, nog steeds op weekbasis. Je ziet ook dat het aantal, het percentage besmettingen op het totaal aantal testen echt een heel stuk lager ligt dan het op de piek lag. Dat ligt iets boven de 13% en dat is echt wel een stuk lager dan een tijdje geleden. Je ziet natuurlijk dat het aantal ziekenhuisopnames echt minder is en ook netto, je ziet dat er meer mensen uit de ziekenhuizen weggaan dan bijkomen. Al liggen daar nog steeds heel veel mensen. Dus alles opgeteld, zijn we er absoluut nog niet. Het was ook niet voorzien overigens dat we al dezer dagen op die 5, 3600 zouden zitten die dan gekoppeld is aan zo'n team IC opnames per dag. Dat is voorzien voor de eerste, tweede week december. We zitten nu op 13 november. Het ging dus heel snel een paar dagen. Nu zie je dat het weer een paar dagen wat stijgt. Deskundigen zeggen dat 'daar zijn we niet overbezorgd over'. Maar we volgen dat natuurlijk heel kritisch.
DE WINTHER
Maar wat zeggen de deskundigen over de achtergronden van deze ontwikkeling?
RUTTE
Die zeggen daarover dat je het eigenlijk niet op dagbasis kan meten. Er stond laatst op uw eigen Telegraaf site ook een goed artikel over. Het is echt een risico om dat op dagbasis te bekijken. Je moet eigenlijk over meerdere dagen, eigenlijk op weekbasis. Vandaar dat het RIVM ook normaal gesproken op dinsdag naar buiten komt met 'wat is het verspreidingsgetal'.
DE WINTHER
Nee, dat snap ik. Maar het ging eerst zo. En nu gaat het stabiel. En dan kun je zeggen: het gaat op weekbasis naar beneden, maar we nemen nu de afgelopen dagen waardes gewoon....
RUTTE
Nee, maar je weet nooit precies. Dat is ook niet helemaal na te gaan wat er nog aan na rapportages in zit, daar kunnen ook hele specifieke factoren nog een rol spelen. Dus dan moet je echt over meerdere dagen. Alles wijst er toch echt op dat het reproductiegetal nog steeds een eindje onder de één zit. Dat is heel belangrijk, want dat is het uitdoven. Dan dooft het heel langzaam uit. Maar het laat wel zien hoe hardnekkig het virus is. Je zie het in heel Europa dat het een gegeven moment wat, nou, in Duitsland stijgt het nog steeds. In Engeland stijgt het nog steeds. In Belgiëis, nou, die kaap, het Vlaamse woord 'de kaap genomen', maar ook daar liggen de aantallen nog behoorlijk hoog. Dus ja, dat laat wel zien hoe belangrijk het is om ons aan de maatregelen te houden.
DE WINTHER
En even over die extra maatregelen, die tijdelijke maatregelen, die nu vanaf - neem ik aan - woensdag weer van tafel gaan. Of in ieder geval, want ze gingen geloof ik de woensdagavond ook in.
RUTTE
Ja.
DE WINTHER
Dat is een zekerheid dat dit stopt?
RUTTE
Ja. Dat is echt voor twee weken.
DE WINTHER
Wat heeft het opgeleverd?
RUTTE
Dat kun je nog niet zien. Alleen de verwachting is in de modellen dat dat leidt tot 200 opnames minder op de intensive care, 1200 opnames minder in de ziekenhuizen. En daarnaast ook een versnelling van de werking van dat pakket van 13 oktober dat dus door blijft lopen. Dat zou met een dag of vijf/zes eerder op het niveau moeten kunnen zitten van die tien IC opnames per dag.
Dus laten we zeggen: 3500 besmettingen per dag.
DE WINTHER
Het merkwaardige is wel dat u bij die maatregelen die u heeft genomen steeds zegt: het is nog te vroeg om te bepalen of we ermee kunnen stoppen. Of dat we het zwaarder moeten maken. Omdat er een tijd is van tien dagen, of veertien dagen om te zien of er effect is. En met deze maatregel stopt u ook voordat u weet of het enig effect had. Dat is toch...
RUTTE
Klopt.
DE WINTHER
Hoe legt u dat uit?
RUTTE
Omdat het een maatregel is op een langlopende hamer. Dus die grote hamer van 13 oktober die loopt door tot, nou we vrezen toch wel zo iets van half december, voordat je op die aantallen zit dat je weer een beetje kan nadenken over: wat kunnen we weer? Deze extra versnelling van twee weken hebben we gedaan omdat je daarmee in alle modellen ziet dat je versneld het effect van ook december, dat haal je een aantal dagen naar voren. Maar belangrijker nog: het zorgt in de gezondheidszorg echt voor een zichtbare afname van het aantal mensen wat ik net schetste, 200, 1200 IC.... .
DE WINTHER
Dat hoopt u?
RUTTE
En de ziekenhuisbedden. Ja, dat zijn de modellen. Tot nu toe overigens zijn die modellen beangstigend precies. De trajectorie die het RIVM, de modelleurs daar maken op basis van de maatregelen die we nemen, die blijken in de praktijk in maart, april, ook van de zomer en nu toch wel weer heel dichtbij de werkelijkheid te zitten. Maar dan moet je natuurlijk precies monitoren. Dus die hele snelle afname die we zagen een paar dagen, dat die nu weer ietsjes oploopt is daarmee ook weer op zichzelf nog niet automatisch ernstig. Je moet natuurlijk wel heel goed in de gaten houden. Maar in combinatie met een 'R' die volgens de laatste berekeningen echt nog een stukje onder de 1 zit, plus het feit dat je ook niet nu al op die 3500 hoeft te zitten - ja, liever wel natuurlijk - maar niet in de modellering. Maar dat zo'n beetje half december moet bereiken. Is het op zichzelf dus ook niet vreemd dat het nu weer even weer ietsjes stijgt.
DE WINTHER
Tot slot meneer Rutte, er is de afgelopen weken in het kabinet nou ja, hoe zullen we het eens noemen, flink gebakkeleid over nog verdergaande maatregelen?
RUTTE
Ja.
DE WINTHER
Een avondklok of een totale lockdown van wekenlang. Alles overziend en uw collega's horende, ziet u het eigenlijk ooit gebeuren in dit kabinet, dat dat doorgang vindt?
RUTTE
Een totale lockdown herinner ik mij niet dat die op tafel heeft gelegen. Wat op tafel...
DE WINTHER
Zes weken lang..
RUTTE
Hé?
DE WINTHER
Zes weken en een variant van twee weken. Twee weken geleden in het Catshuis.
RUTTE
Ja, nee... We hebben natuurlijk allerlei modellen op tafel liggen. Maar niet dat dit als voorstel er lag. Nee, natuurlijk allerlei modellen, ja die staan ook, in de briefings worden die gemeld door Jaap van Dissel. Als hij de Kamer ook bijpraat. Wat je allemaal zou kunnen doen, maar die hebben niet als voorstellen daar gelegen. Wat er wel lag, hebben we ook gemeld aan Nederland, is dat als in toen bleek dat Rotterdam en omgeving, Dordrecht en omgeving Zuid-Holland Zuid en Twente, dat het aantal niet verder zou dalen, dat je de noodzaak had gezien om daar wel echt naar een veel verder gaande lockdown te gaan voor twee weken. Waarin denkbaar de avondklok, denkbaar de scholen, vanaf middelbaarschool niveau. Denkbaar de rest van de detailhandel behalve essentiëe winkels. Bovenop het hele 13 oktober pakket. Nou, daarvan hebben we vorige week ook gezegd: Hugo de Jonge na de ministeriele commissievergadering van dinsdag, sorry, deze week dinsdag, dat dat in ieder geval nu niet nodig lijkt omdat de cijfers zich gunstiger ontwikkelen. Maar dat hebben we wel liggen en dan moet je ook altijd opnieuw naar kijken als het zo zou zijn dat de cijfers.
DE WINTHER
En u gelooft dat u daar voldoende steun in het kabinet over vindt, dat mocht het nodig zijn dat u dat echt gaat doorvoeren?
RUTTE
Ja, kijk in het kabinet is heftige discussie. Maar op het moment dat het echt nodig zou zijn om maatregelen te nemen omdat anders de reproductie boven de 1 ligt en het virus exponentieel gaat groeien, dan verwacht ik geen problemen met collega's. Alleen het is natuurlijk altijd een ongelofelijk ingewikkelde afweging en een heftige afweging. Maar uiteindelijk snapt iedereen dat als iemand met zeer ernstige gezondheidsklachten door corona bij het ziekenhuis komt, dat die vanwege het type karakter van die klachten, namelijk dat je bijna letterlijk soms dreigt te stikken, altijd voor gaat op iemand die een planbare operatie krijgt. En je kunt die planbare operaties niet eindeloos uitstellen. En dat is natuurlijk wat je nu al ziet, dat er 30, 40% van die planbare zorg is afgeschaald. Dat is voor niemand te hebben. En tegelijkertijd kun je dan eindeloos discussiëren over precies de maatregelen en dat is ook heel goed dat we dat doen en ook heel precies praten over: hoe ondersteun je dan de economie en wat heeft het voor enorme gevolgen op het terrein van eenzaamheid, van ouderen, studenten die een andere studietijd hebben. De impact is natuurlijk, los van het virus en de economie, is ook maatschappelijk enorm. Echt enorm.

Kerstmis

VAN WERKEN (ANP)
Ja, u zei in het inleidend statement iets over dinsdag iets procesmatig duidelijk maken over Kerst. Wat moet ik daaronder verstaan?
RUTTE
Ja, dus wij willen Nederland natuurlijk proberen iets te laten zien van: wat zou er dan misschien weer kunnen als alle maatregelen doen wat ze doen, verwachting zo half december. Dan zit je nog niet op dat niveau van waakzaam, maar dan zit je eigenlijk nog een niveau te hoog, maar dan kun je wel al weer een beetje ook ruimte bieden. Dat moet heel voorzichtig en heel precies. Want we hebben ook geleerd denk ik van juni/juli als je toch te snel de zaak verruimt, dan denken we met zijn allen: het is weer een beetje normaal. Dat was het natuurlijk niet in juni/juli. Dus dat leidt dan ook weer tot oplopende cijfers. Dus dat moet heel precies en zorgvuldig en lessen trekkend uit juni/juli. En het tweede is dat je dat ook wilt benoemen voor: ja, wat betekent dat vrij specifiek voor de Kerstdagen en voor Oudejaarsavond, Nieuwjaar. Het is alleen nog zo vroeg nu, aanstaande dinsdag. Dan zitten we nog een maand ongeveer voor midden-december en nog ruim een maand voor Kerst en Oudjaar. En je weet ook nog niet precies hoe de cijfers zich ontwikkelen, dat dat nog niet in alle details zal zijn. Dus ik verwacht eerlijk gezegd dat dat eerder een tweetrapsraket is, dat we daar dinsdag een paar dingen over willen zeggen, maar ook zullen zeggen: we gaan nog een aantal dingen verder uitzoeken en komen daar begin december nader op terug. Zo verwacht ik het.
VAN WERKEN
Maar de les van juni en eerder ook al misschien is toch vooral nu al dat een week plezier, dat je dat terugbetaalt in al die weken daarna.
RUTTE
Ja goed, een week plezier vrees ik in klassieke zin, dat we allemaal met zijn allen, duizenden mensen op een kluitje staan, dat is sowieso niet mogelijk. Maar je wil kijken: wat is er mogelijk om, als de cijfers dat mogelijk maken, om zo rondom half december wat meer structureel richting januari en dan specifiek voor de Kerst en Oudjaar, de feestdagen, wat daar veilig zou kunnen op een verstandige manier. Maar nogmaals: dat hangt natuurlijk sterk af ook van hoe de komende weken de cijfers zich ontwikkelen en vandaar ook dat we dinsdag daar nog niet alles over zullen kunnen zeggen, maar wel iets van richting willen geven, ook hoe we de komende weken daarover het gesprek verder voeren.
VAN WERKEN
Geldt dat ook voor de horeca als het gaat over perspectief geven dinsdag of wat duidelijkheid geven dinsdag of?
RUTTE
Nou ja kijk, als je praat over 'wat zou er misschien weer een beetje kunnen vanaf half-december' dan kijk je natuurlijk breed naar allerlei sectoren die nu geraakt worden. Ik kan daar nu nog niet specifiek iets over zeggen voor een sector, maar dan hoop je natuurlijk dat er heel voorzichtig... maar niet zoals in mei/juni. Want toen denk ik toch dat de les is, bovendien toen zaten we natuurlijk al veel sneller weer op dat niveau van laten we zeggen zo achteraf bezien, we hadden toen niet de optie om iedereen te testen, maar achteraf bezien kun je zeggen: toen zaten we gezien de IC-opnames al wat meer in de richting onder die 10 per dag. En nu hopen we natuurlijk zo'n beetje half-december op die 10 per dag te zitten. En dat is eigenlijk nog steeds te hoog, je moet eigenlijk naar 3 per dag en dat is pas in januari.

Hoogovens

VAN DEN BERGH (REUTERS)
Vanochtend maakte het Zweedse concern SSAB bekent dat ze in gesprek zijn met Tata Steel over mogelijke overname van de hoogovens. Ziet u daar nog een rol voor de Nederlandse overheid, bijvoorbeeld door eisen te stellen aan werkgelegenheid en duurzaamheid?
RUTTE
Nou we gaan dat natuurlijk heel goed volgen. Ik heb ook gebeld vanmiddag, ben gebeld vanmiddag samen met Eric Wiebes door de chairman van Tata uit Mumbai. En de voorzitter van de Raad van Commissarissen van Tata Steel Nederland. En wij zijn daar bijgepraat over de aankondiging die zou komen. Over het feit dat zij kijken naar een mogelijke overname door SSAB, dat is het grote Zweedse bedrijf, van Tata Steel Nederland. Op zichzelf een eerste analyse laat zien dat Tata Steel Nederland en het ook met Tata Steel Nederland vergelijkbare SSAB, nou dat zo'n combinatie aantrekkelijk zou kunnen zijn. Er zit veel complementariteit, dus niet heel veel overlap maar complementariteit. Wat belangrijk is: zij hebben ook beide grote ambities op het terrein van verduurzaming. Want de grote vraag is natuurlijk hoe krijg je de grote procesindustrieën zoals staal en ook de werking van gas en olie bij Shell, de bewerking van chemie bij Dow Chemicals, bij Sabic in Limburg, hoe krijg je dat type grote procesindustrieën ook zo vergroend en op een manier dat dat in Nederland gebeurt? We hebben in Nederland daarvoor eigenlijk alles in huis. Er zijn acht redenen waarom zo'n bedrijf zich ergens wil vestigen. En Nederland beschikt over al die acht redenen. En liever hier dan ergens anders vervuilend. En je hebt toch die producten nodig. Je hebt de komende jaren gewoon olie en gas nodig en chemicaliën en staal et cetera. Nou, er is intensief contact natuurlijk met Tata, al heel lang, om te kijken hoe wij hen ook kunnen helpen met hun plannen om competitief te zijn, om groen te zijn. Ook toekomstbestendig te zijn. Het is éé van de modernste staalbedrijven van de wereld, mogen we echt trots op zijn dat dat in Nederland staat. Dus we kijken met belangstelling naar deze ontwikkeling en we hebben natuurlijk benadrukt, het behoud van werkgelegenheid wat dat betreft, wat ons betreft natuurlijk van groot belang is, en ook die vergroening. Het zijn natuurlijk commerciële zelfstandige ondernemingen. Dus de rol van de overheid is niet dat wij dat nu gaan aansturen. Maar we gaan dat natuurlijk met grote interesse volgen. De afspraak is ook gemaakt dat we daar nauw bij betrokken zullen blijven. En we zullen dus ook met het staalbedrijf het intensieve contact voortzetten. Maar op zichzelf is dit als je het zo door de oogharen bekijkt, het is ook nieuw natuurlijk, is dat op zichzelf een ontwikkeling die je nou laten we zeggen, niet meteen heel bezorgd over hoeft te zijn. 
Goed weekend.